Zomek grofa Thiele-Winckler w Palowicach

W czasach mojego dzieciństwa w zomku mieściły się biura gminy, czasem rodzice wysyłali mnie tam po jakieś zaświadczenie bądź pieczątkę. Na wysokim parterze po prawej stronie była poczta, tam urzędowała żona leśniczego. W hollu w okresie sylwestra i karnawału odbywały się zabawy taneczne, czego domyślałem się widząc na ścianach dekoracje z kolorowej bibułki.

Później w dwóch salach zamku (I piętro prawa strona odbywały się lekcje V i VII klasy), do zomku przeprowadziło się też przedszkole, przedszkolanką była Krystyna z domu Wolnik, wcześniej w starym przedszkolu przedszkolanką była jej matka. Mieszkała tu też rodzina Balas wcześniej mieszkała na Chochołgu w domu, który należał do PKP, stał koło przejazdu kolejowego i był chyba domkiem dróżnika. Na początku lat 60 –tych XX wieku została otwarta na parterze Klubokawiarnia. W budynku gospodarczym, w którym były kiedyś stajnie i stodoły, miał swoje magazyny leśniczy, który mieszkał w leśniczówce przy zomku. Tu na przykład skupował dymbionki (żołędzie). Poniżej zomku stała palarnia, kiedyś gorzelnia w latach 50/60 XX wieku było tam kilka mieszkań.

Od matki i babci dowiedziałem się, że przed II wojną światową zomek był własnością grofa Thiele – Wincklera. Ponieważ nie słyszałem o nim nigdy w szkole, ani nie znalazłem informacji w gazecie czy książce grof wydawał mi się postacią legendarną i nierealną. Z informacją o Thiele – Wincklerze zetknąłem się znowu w Bełku, od ciotki teścia Anny, która przez całe życie mieszkała w Zellinie (obecnie Zielina), położonym tuż koło Moszny i od młodości do emerytury pracowała w gatnarce ogrodnictwie przy zamku Thiele – Wincklerów. (Spoczywa na cmentarzu w Bełku). Ciotka Anna wspominała jak pozdrowił je kajzer Wiluś, kiedy z rana szły z koleżanką do gatnarki, jak Grof jeździł pierwszym w okolicy autem, jak wagonami przywożono fazany (bażanty), kiedy na polowanie miał przyjechać kajzer Wiluś (Wilhelm II cesarz Niemiec). 

Kiedy uzyskałem dostęp do internetu dowiedziałem się że, Franciszek (Franz) von Winckler urodził się 4.08.1803 r. w Tarnowie koło Ząbkowic Śląskich. W Tarnowskich Górach skończył szkołę górniczą i zaczął pracować jako sztygar zmianowy, później został zarządcą kopalni. Mając 23 lata ożenił się z Alwiną Kalide córką inżyniera zatrudnionego w kopalni „Maria” w Miechowicach. Trzy lata po ślubie zmarła Alwina oraz ich starsza córka Maria, Franz został sam z córką Valeską.

W 1832 r. ożenił się ponownie z Marią Arezin (wdową po Franzu Arezin) przez co stał się właścicielem kopalń, hut i pozostałego majątku żony. A że był człowiekiem ambitnym, pracowitym i inteligentnym wkrótce jeszcze pomnożył ten majątek. W dniu 15 października 1840 r. za zasługi dla rozwoju przemysłu na Śląsku otrzymał dziedziczny tytuł szlachecki. Zmarł wracając z kuracji w Bad Gastein 6.08.1851 r. majątek po nim przejęła jedyna córka Valeska.

O fortunie von Wincklerów pisał ksiądz - poeta Norbert Bończyk:

Córka Franza z pierwszego małżeństwa Valeska 7 listopada 1854 r. poślubiła porucznika Huberta Gustawa von Thiele. (spotyka się pisownię tego nazwiska Thiele i Tiele).

W miesiąc po ślubie uzyskał Hubert Thiele prawo używania nazwiska i herbu żony (informuje o tym herbarz niemiecki J. Siebmachera, którego część dotycząca szlachty na Śląsku została wydana w Norymberdze w 1977 r. pt. Die Wappen des Schlesische Adels). 

W 1863 roku Hubert Thiele – Winckler kupił posiadłość Kujawy, a trzy lata później sąsiednią Mosznę i kilka okolicznych wsi. 

Według ciotki Anny grof Thiele – Winckler posiadał 99 wiosek, a następnych już nie dokupował, ponieważ wtedy musiałby utrzymywać swoje wojsko, którego utrzymanie dość drogo kosztuje.

Hubert owdowiał w sześćdziesiątym roku życia i ożenił się z Gräfin Rosą von der Scheunburg. 

Mosznę i zamek miałem okazję zobaczyć ostatnio jesienią tego roku, w zamku mieści się Centrum Terapii Nerwic obiekt jest w części dostępny do zwiedzania z przewodnikiem.

Bez przewodnika weszliśmy tylko do hollu, który jest ogólno dostępny, obecnie jest tu kawiarnia, przy kawie można się spokojnie rozejrzeć we wnętrzu, jest tu zachowany oryginalny wystrój.

Po obejrzeniu wnętrza obeszliśmy zamek dookoła, uważnie przyglądając się poszczególnym detalom architektonicznym. Mając dosyć czasu wybraliśmy się na spacer aleją lipową po bokach, której biegną kanały, które są częścią parku krajobrazowego. Na końcu alei stoi postument pomnika, na którym do lat 50 – tych XX wieku stał trzymetrowy posąg z brązu protoplasty rodu Huberta Gustawa Thiele – Wincklera. Z alei zeszliśmy na leśną ścieżkę, która wychodzi na łąki, schowany w kępie drzew jest tu cmentarz. Spoczywają tu Hubert Gustaw von Thiele – Winckler oraz jego dwie żony Valeska i Rosa, a także syn Franz, który założył ten cmentarz. 

Hubert i Valeska mieli prawdopodobnie ośmioro dzieci, cztery córki – Helenę, Hildegardę, Klarę i Ewę, oraz czterech synów, z których znamy tylko imiona dwóch tj. Franza Huberta i Hansa Wernera. 

Najbardziej znana z nich jest Ewa – Mutter Eva ewangelicka diakonisa (zakonnica), której biografię napisał W. Tieme (Berlin 1932).

Obecnie o Thiele – Wincklerach można czasem poczytać w „Dzienniku Zachodnim” czy „Gazecie Wyborczej”

 
Załączone materiały: